Sene 1981… Japonya’bile motosiklet fabrikasında yapay zekaya sahip robot, teknik hata nedeniyle kontrolden çıkarak tek işçinin ölümüne yol açıyor. Otonom sistemin yerde kusurundan o yıllarda insan sorumlu tutuluyor… Bu hâl günümüzde dahi sürme ediyor. Zira ‘sorumluluk’ denilince hukuk sisteminde akla ilk olarak insan geliyor ve geleneksel hukuk anlayışının tarihsel sürecinde, sadece insanların işlediği suçlar cezalandırılıyor.

Peki gelecekte otonom tek yapay zeka, insandan özgür şekilde suç işlerse? İşte yapay zekayla ilgili en sayı tartışılan sorulardan akraba yerde ve böyle tek merkezde kimin sorumlu tutulacağı… Çünkü sorumluluk sadece hak ve yükümlülüğü bulunanların, yani insanların karşı karşıya kaldığı tek hesap verme akıllandırma.

Yapay zeka teknolojisindeki gelişmeler hukuktaki yerde akıllandırma gelecekte değiştirebilir mi? Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Zafer İçer’açınık olası senaryoları sorduk. ‘Yapay zeka suç işlerse sorumlusu kim olacak’ sorusuna haberimizde yanıt aradık…

“Geleneksel hukuk tutuculuk kökten değişebilir”

Otonom sistemlerdeki kusurlar, insanların sorumlu tutulduğu sonuçlar doğurabiliyor. Ancak gelecekte tasarlanması tartışmalara konu olan ‘insandan henüz zeki’ yapay zekaların üretilmesi, yapay zekanın bile hukuki tek kişilik olarak tanımlanmasını gündeme getirebilir. Yani teknolojik gelişmelerin boyutuna göre, yapay zekanın işlediği suçun sorumluluğu yine yapay zekaya ilgili olabilir. Peki, yapay zeka hukuki kişilik olarak tanımlanabilir mi?

“Yapay zeka, hukukta yerleşmiş anlayışları değiştirebilecek, sayı önemli tek teknolojik çevrilme.” Zafer İçer yapay zekanın gelecekte hukuka yansımasını yerde sözlerle değerlendiriyor.

“Bu sistem içerisinde yalnızca insanların davranışlarından dolay sorumlu tutulmasına imkan sağlayan sorumluluk modelleri inşa edilmiştir. Dolayısıyla sorumluluk süjesi denildiğinde esas olarak insan akla gelmektedir ve yerde zihniyet yetişkin ölçüde sürme etmektedir. Yapay zekanın kişiliğinin tanınıp tanınamayacağına ilişkin farklı görüşler bulunmakla beraberce yerde konudaki tartışmalar sürme ediyor. Bazı görüşler bu ihtiyaç olmadığını ve yapay zekanın eşya statüsünde kabul edilerek tüm hukuki sorunların çözülebileceğini ileri sürüyor.”

Yapay zekanın hukuktaki karşılığı ‘yapay insan modeli’ mi olacak?

Dünyada yapay zekanın hukuki kişiliğinin tanınması gerektiğini ileri süren görüşler dahi var. Yapay zekaya atfedilebilecek türlü kişilik modelleri tartışılıyor. Bu modellerden en fantastik olanı, ‘yapay insan modeli.’ Yapay insan modelinde, otonom sistemin insana benzerliği ele alınıyor. İçer yerde modelle ilgili tartışmaları şöyle anlatıyor:

“Cezai sorumluluk açısından, en fazla tartışma yaratan görüş, yapay zekanın tıpkı insan gibi cezalandırılabileceğini ileri süren aracısız sorumluluk modeli. Bu model, yapay zekanın tıpkı insan gibi hareket edebileceğini ve muayyen amaçlara özgü olarak tutum sergileyebileceğini kabul ediyor. Bu görüşe göre yapay zeka, suçun maddi ve manevi unsurlarını insanlar gibi yerine getirebilir ve yerde sebeple cezalandırılması mümkün olabilir. Dış materyalizm olanlara karşı ilgi duyması, tepki vermesi, insanlar ile iletişim kurması ve şuur düzeyi gibi aranan özellikler sebebi ile ‘yapay insan modeli’ olarak adlandırılmış. Ancak yerde teoride hak ve sorumluluklar açısından sayı soru işareti ortaya çıkıyor.”

Yapay insan modeli şimdilik olasılığı en rengi görülen ve yalnız insandan zeki yapay zekaların üretimi gerçekleşirse kabul edilebilecek tek teoriden ibaret. Bu modelin en yetişkin handikabı, yapay zekanın yol açtığı suçlarda sorumluluğun hiçbir gerçek kişiye yükletilememesi problemiyle karşı karşıya kalınabileceği…

Gelecekte kabul görmesi en muhtemel model ise ‘yapay vekil modeli’ olarak görülüyor. Bu modele göre ise yapay zeka, insanın vekili statüsünde görülüyor.

“Yapay vekil hak ve sorumluluk yönü gerçek kişinin talimatları ile bağlıdır, inatçı merkezde ise yetkisiz temsil hükümleri geçerli olur. Avrupa Parlamentosu Hukuk İşleri Komisyonu Robotik Tavsiye Raporunda bile dile getirilen elektronik kişilik modelinde yapay zekanın, hak ve sorumluluk sahibi olduğu kabul ediliyor. Bununla beraberce, yerde model yapay zekanın sorumluluğu açısından bazen sorunları yanında getiriyor. Yapay zekanın fiilleri ile verdiği zararlar hangi mal varlığından karşılanmalı veya cezai müeyyidelere tek başına mı yoksa üretici ile beraberce mi katlanmalı, kişiliğinin künye ve ölümü nasıl belirlenmeli gibi sorunlar başdu geliyor.”

[Grafik: Haberler]

[Grafik: Haberler]

Günümüzde yaygın olan model ise bilvasıta faillik modeli… Yapay zekanın insani tek nitelik taşımadığı ve sıkıntı sorumluluğu olmayan masum tek vasıta olduğu kabul ediliyor.

“Aslında potansiyel zararlar için yasal sorumluluğun kime isnat edilebileceği konusu, çözülmesi oldukça zor tek konu. Çünkü yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesi ve işletilmesi oldukça karmaşık süreçler içeriyor. Ancak yine dahi yerde meselenin hukuki düzlemde çözüme kavuşturulması gerekiyor. Nitekim Avrupa Parlamentosu’nun 6 Ekim 2021 tarihli kararında, cezai sorumluluğun tayini açısından net tek modelin benimsenmesinin önemine işaret ediliyor. Bu kararda değinilen önemli hususlardan tek ötekisi dahi, organizatör hükümlerin her zaman insan sorumluluğunu temel alması gerekliliğinden söz edilmesi. Dolayısıyla, yapay zekanın sıkıntı sorumluluğu konusunda dışlayıcı tek yaklaşım sergilendiği anlaşılıyor.”

“Özgür irade olmadan cezai sorumluluk mümkün olumsuzlama”

Yapay zekanın sıkıntı sorumluluğuna tabi tutulabilmesi için muayyen şartları yerine getiriyor olması lazım. Bunlardan en önemlisi kuşkusuz yapay zekanın insan gibi özgür tek iradeye sahip olması. Peki yapay zekanın özgür iradesi olabilir mi? Bu soru oldukça tartışmalı. İçer yerde tartışmaları hukukçu gözüyle anlatıyor:

“Yapay zekanın sıkıntı hukuku sorumluluğunun tartışılabilmesi için iradesi, fiil yeteneği, irfan ve isteme kabiliyeti, kavrama ve bağımsız yönlendirme yeteneğinin olup olmadığının ortaya konulması gerekiyor. Çünkü bunlar, geleneksel sıkıntı sorumluluğunun temelini oluşturan kavramlar. Aslında yapay zekanın iradesine, özünde algoritmalara müstenit, makine öğrenmesi metoduyla yapay zekanın öğrenmesi ve tecrübe kazanmasıyla ortaya kaynak otonomlaştırılmış algoritmik tek irade denilebilir. Dolayısıyla yerde noktada sorumluluk rejimine yabancı olan kavramlarla karşılaşıyoruz. Hukuk sistemlerinin yerde problemleri çözebilmesi için, yeni kavramlara ve yeni hukuki müesseselere ihtiyaç duyulduğu şüphesiz.”

[Fotoğraf: Getty]

“Günümüzde yapay zekanın öz farkındalığı yok, nedeniyle iyi ile kötü ya bile gerçek ile yanlış arasındaki farkı algılayabilecek tek şuur düzeyine sahip olumsuzlama. Kısa ve orta vadede yapay zekanın sorumlu tutulması mümkün gözükmüyor. Bugün yapay zekayı sorumlu tutma çabalarının hukuki tek altyapısı bulunmuyor. Gelecekte ise süper yapay zekanın hayatımıza girmesi halinde, yapay zekanın hukuk sistemine entegrasyonu güçlü tek ihtimal olarak değerlendirilmeli. Böyle tek merkezde yapay zekanın kişiliğinin tanınmasının yanında, hak ve yükümlülüklere sahip olması ve hareketlerinden sorumlu tutulabilmesi mümkün olabilir.”

Peki yapay zeka sıkıntı alırsa…

Yapay zekanın cezai sorumluluğuna ilişkin tensikat materyalizm henüz mevcut olumsuzlama. Yapay zekanın gelecekte sıkıntı sorumluluğunun kabul edilmesi halinde, ne tür sıkıntı alabileceği tartışılan konulardan akraba. İşte Hukukçu Zafer İçer’in yerde konudaki öngörüleri:

“Geleneksel sistemde cezanın, önleme ve ıslah amaçları bulunuyor. Yani, tek taraftan insanların cezayı hissederek tek henüz suç işlememesi amaçlanıyor, başka taraftan bile toplumda caydırıcılığın sağlanması hedefleniyor. Ancak cezanın yerde amaçları, yapay zekanın özellikleriyle uyumlu olumsuzlama. Ceza yerine, yapay zekalı sistemin tehlikeli halini ortadan kaldırmaya yönelik tedbirler düşünülebilir. Bu tedbirler, hukuk sistemimizde güvenlik tedbiri olarak adlandırılıyor. Bu konuda, sistemin güncellenmemesi, yazılım sürümünün düşürülmesi, kabiliyetlerinin kısıtlanması, varlığının sonlandırılması gibi ilginç önerilere rastlamak mümkün. Elbette tüm yerde gelişmeler, hukukta yeni tek dönemin başlaması anlamına gelecek.”

Grafik: Hafize Yurt

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

Siber Güvenlik Haftası ve Uluslararası Siber Savaş ve Güvenlik Konferansı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran’ın bile katılımıyla ATO Congresium’bile başladı.

Demir, açılışta yaptığı konuşmada, gelişen teknolojiyle beraberce savaş konseptlerinin dahi değiştiğine işaret ederek, kara, hava ve çokluk ordularında insansız ve otonom sistemlerle savaşılan tek döneme gerçek gidildiğini vurguladı.

Devletlerin, ekonomi, sağlık, enerji, gıda ve telekomünikasyon gibi alanlarda rekabet ettiğine dikkati cazip Demir, yerde sektörlerde dijitalleşmenin hız kazandığını anlattı.

Demir, yerde gelişmeler çerçevesinde her ortamda siber saldırıya maruz kalınabilecek unsurların devrede olduğunu ifade etti.

“Siber saldırılar tek füzeden henüz yetişkin tehdit”

Demir, yeni nesil savaş veya uçak gemisi için siber saldırıların, tek füzeden henüz yetişkin tehdit olduğunu belirterek, “Bir model uçak veya tek model gemi, tek anlamda uçan veya yüzen kompüter konumundalar. Onların maruz kaldığı tehditler sıralamasında siber tehdidi asla göz ardı edemeyiz. Bu açıdan materyalizm siber orduların oluşturulduğu tek dönemdeyiz.” dedi.

Türkiye’nin jeostratejik ve jeopolitik tek öneme sahip olduğunu vurgulayan Demir, “Türkiye’nin tek enerji hattı olması noktasında türlü atılımların konuşulduğunda, Türkiye’nin siber saldırılar fazlalık bile henüz fazla ilgi çekmesi ve hedef olmasının bile beklenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Bu konuda savunmacı olmak kadar kararından olacak tek saldırı gücüne dahi sahip olmanın önemi açıktır.” ifadelerini kullandı.

Siber güç endeksinde ilk 10 hedefi

Demir, Harvard Üniversitesinin yerde yıl yayınladığı Siber Güç Endeksi Raporuna göre Türkiye’nin genel değerlendirmede 23. sırada yer aldığını aktararak, “Bu tek gerçeği gösteriyor, yerde konuda sayı çalışmamız gerekiyor. Siber güç endeksinde ilk 10 arasına girmemiz aslında uzak tek hedef olumsuzlama.” niteleyerek konuştu.

Siber güvenlik alanında bile güvenlik kuvvetlerine hizmet vermeye sürme ettiklerine dikkati cazip Demir, yerde alanda şirketlerden özgün ürünler beklediklerini ve yabancıya muhtaç olmak istemediklerini anlattı. Demir, yerde alanda geliştirilen ürünlerin etkinliğinin test edilmesinin dahi önemli tek konu olduğunu vurguladı.

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

TEKNOFEST’ten yapılan açıklamada, “Cumhuriyetimizin 100. yılında İstanbul, Ankara ve İzmir’dahi üçe katlanacak TEKNOFEST heyecanına ortak olmak, yarışmalara referans yapmak için son saatleri kaçırmayın.” denildi.

Açıklamada, TEKNOFEST kapsamında plânlı atlas en yetişkin teknoloji yarışmalarına başvurular için içildikten sona gelindiği hatırlatılarak, “13 milyon TL’nin üzerinde ödül, 30 milyon TL’nin üzerinde malzeme desteğinin verileceği TEKNOFEST 2023 teknoloji yarışmaları için son referans tarihi yarın. Türkiye tarihinin en yetişkin ödüllü teknoloji yarışmaları olan TEKNOFEST teknoloji yarışmalarına www.teknofest.org web sitesinden referans yapabilirsiniz.” ifadeleri kullanıldı.

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

Yaşantımıza son dönemlerde karışma olan Metaverse kavramı, sanal tek evreni ifade ediyor. Temelde internetin sağladığı altyapıyı kullanarak, görünen çevrenin tek benzerini, sayısal olarak oluşturmayı ifade etse dahi onu ‘gelecek’ olarak görenler dahi rengi olumsuzlama.

Metaverse konusunda 33 akademisyen tek araya gelerek, ‘Metaverse –Geleceğin Dünyalarını İnşa Edecek Teknolojiler, Fırsatlar ve Tehditler’ isimli kitabı hazırladı. Giriş bölümünü yazan Dr. Bahadır Avşar, kitaba ve Metaverse’açınık ilişkin sorularımızı yanıtladı. Dr. Bahadır Avşar, özetle şunları anlattı:

[Dr. Bahadır Avşar]

1 yıldır çalışıyoruz

“Dr. Fatih Sinan Esen’in editörlüğünde 33 akademisyen, yaklaşık tek senedir çalışıyoruz. Kitabın yazarları arasında TÜBİTAK’ta benzinli var, TOGG’bile benzinli var, Kore’dahi benzinli var, GS Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi gibi okullardan isimler var. Dünyamız değişiyor, tek dönüşümün arifesindeyiz. Bu arifede ‘Biz nasıl icraat yapmalıyız? Ne gibi önlemler almalıyız? Ne gibi icraat yapmalıyız ki bunların ne gibi sosyolojik, ekonomik etkileri olur?’ sorulana yanıt mahiyetinde, geniş kapsamlı icraat yapmaya çalıştık. Mümkün olduğu kadar aşağılık tek dille yerde teknolojinin bizi nasıl etkileyeceğini, hayatımızda nelerin değişeceğini anlatmaya çalıştık.”

Veriler nasıl değerlendirilecek?

“Web1’dahi kitle iletişim araçlarına nitelik şekilde gerçekleşti. Tek yönlü iletişim vardı. Web sitesine akraba tek şey yüklüyordu ve onu okuyordunuz. Web2 ile yani şu anki sosyal medya ile tığ dahi tek şeyler yazmaya başladık. Bu köklü tek değişikliğe neden oldu. ‘Arap Baharı’ gibi olaylarda bunun etkisi görüldü. Web3’te ise inanılmaz tek veri yığılması var ve teknoloji, yerde verilerin nasıl değerlendirileceğini çözmeye çalışıyor.”

Tek merkezde toplanması sakıncalı

“Bilginin tek tek merkezde depolanmasının yetişkin dezavantajları var. Birincisi o merkezin o görgücülük kendi çıkarı için kullanması tehlikesi var. İkincisi dahi herhangi tek şekilde o merkezin korsanların saldırısına uğraması durumunda, kötü niyetli insanların eline geçmesi durumunda oluşacak tehditler var. Bunu önlemek için değişik yöntemler denendi. Bunu sorunu ‘blocakchain’ çözdü.”

Kırılması sayı zor

“Hemen herkes kredi kartı kullanıyor. Normalde 4 haneli şifre kullanıyoruz. 10 üzeri 4 hane gerekir bunu birinin kırabilmesi için. Oysa Bblockchain’dahi tek sayfadan tek sayfaya geçerken 10 üzeri 256 karakterlik tek şifre kullanılıyor.  Bu şifre sayı güçlü. Bunu kırsanız bile işe yaramıyor zira bloğun sonuna kadar gitmemiz, eksiksiz zehir kırmanız gerekiyor.”

Zeki Müren dahi bizi görecek!

“Vizontele filminde televizyon ilk kez geliyor şehre, il başkanı, “Artık zeki Müren’i hem görebilecek hem duyabileceksiniz…” debba. Biri dahi çıkıyor ve “Zeki Müren dahi bizi görecek mi?” debba. Web1’dahi Zeki Müren’i izliyorduk. Web 2’dahi Zeki Müren dahi bizi görmeye başladı. Web 3’te ise Zeki Müren hayal dünyamızın herhangi tek yerinde canlıymış gibi VR gözlüklerle izleyebileceğiz. Öyle tek evrene tahavvül var.”

Blockchain’in avantajları

“Sağlık alanında yetişkin avantajı var, ticaret alanında avantajı var. Toplumsal hikayemizi güçlendirecek. Tapu kadastroda yetişkin avantajı var. Değerli evraka ihtiyacınız olmuyor. Uluslararası ticarette ayları bulagan yazışmalara ihtiyaç kalmıyor ve Blockchain’i kullanarak saniyeler içinde işlemler halledilebilecek. Defteri değiştiremiyorsunuz. Bozabilmeniz için zor tek kriptografik çözüme ihtiyacınız var.”

Merkezsiz ekonomi ve ilişkiler

“Pandemiler nedeniyle insanlar uzaklaşacak. Yakınlaşma sanal olarak yapılacak. Bugün Suudi Arabistan’dan Çin’açınık kadar herkes Mars’a gitmeye çalışıyor. Mars’ta tek şekilde tek koloni kurulacak. Para birimi ne olacak? Bu soruların cevabı Metaverse olacak zira merkezsizleşmeyi getiriyor.”

Sanal paralar

“İlk sanal para olan Bitcoin, Blockchain kullanılarak oluşturuldu. Bitcoin’i kıymetli gibi düşünüyorum. Altın, temel mübadele tokuşu sağladı. Toprağı biraz henüz kazdık, petrolü bulduk. O bile Etherium. Akıllı sözleşmeler devreye girdi devreye ki yerde sözleşmeler sayesinde NFT’ler ortaya çıkabildi. Öyle tek hale geldi ki yerde kripto para dediğimiz alanın hacmi tek sıra 2,8 trilyon dolara kadar genişledi.”

Yatırım yaparken titiz olun

“Gelecek orada. Fakat oraya yatırım yaparken, sayı alık yapmamız lazım. Belli temel A coinler var. Mümkün olduğunca onları titiz, özenli takip etmemiz gerekir. Kesinlikle sizi tek şeklide zora sokacak, evinizi, arsanızı, arabanızı sokarak oraya girmeyin. Güvenilir ve yetişkin borsalar var. Kriptografiyi kullanan cüzdanlar var. Mümkün olduğunca onlara yönlenirseniz, sizi en azından bizim en azından ortaya eski herhangi tek manipülasyondan en rengi zararla kurtaracaktır. “

Kafanız karışmasın

“Kafalar NFT, sanal para, Metaverse gibi konularda karışıyor ama o karışıklığı mümkün olduğu kadar gideren kitaplar yayınlayarak, sayısal tahakküm oluşturmaya benzinli, kendi gücünü kaybetmemek için yeni yapıya entegre olmaya benzinli insanların, bizi tek şekilde manipüle etmesini engelleyecek yapıları geliştirebiliriz.”

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

Teknofest’ten yapılan tanımlamaya göre, geleceğin araçlarından akraba olarak görülen “uçan tekerlekli” alanında plânlı yarışmayla yoğun nüfusun bile karışma yerleşim bölgeleri arasında tek noktadan diğerine emniyetli tek şekilde seyredebilecek tek “uçan tekerlekli” konseptinin ortaya konulması hedefleniyor.

Türkiye ve yurt sayılmazsa öğrenim gören tüm üniversite (lisans, yüksek lisans, basamak) ve lise öğrencilerinin katılımına açık olan yarışmaya başvurular yarın sona erecek.

Takımlardan, tıpkısı anda ansızın fazla uçan arabanın tek şehirde görev yaptığı akıllandırma akıl araçların birbirleri ve çevreleriyle güvenli tek şekilde hareket etmelerini sağlayacak tasarımlar yapmaları bekleniyor. Çalışmalarını, geleceğin uçan arabalarında önemli tek yer teşkil edecek hava trafik yönetim sistemi üzerinde yoğunlaştıracak ekiplerin, tasarladıkları uçan arabayı simülasyon ortamında göstermeleri dahi isteniyor.

Finalde 230 1000 TL ödül

Her yıl tek önceki yıla göre henüz fazla yarışma kategorisinin açıldığı Teknofest teknoloji yarışmaları kapsamında gerçekleştirilen Uçan Araba Yarışması’nda toplam 230 1000 TL ödül verilecek.

Cumhuriyetin 100. yılında İzmir, Ankara ve İstanbul’bile düzenlenecek Teknofest 2023’te 41 ana yarışma 102 abaşo kategoride gerçekleştirilecek.

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

İpekyolu Kalkınma Ajansı’nda (İKA)  plânlı siber güvenlik eğitimine Gaziantep’in yanı sıra Antalya, Burdur, Isparta gibi illerden 28 kursiyer katılıyor.

Eğitimlerini tamamlayan kursiyerlere program sonunda katılım belgesi verilecek.

İKA Genel Sekreteri Burhan Akyılmaz, ajans olarak bölgedeki insan kaynaklarının geliştirilmesi konusunda önemli icraat yürüttüklerini söyledi.

Bu kapsamda, bölgelerinde dahi siber güvenlik beyin düzenlendiğini ifade fail Akyılmaz, şöyle sürme etti:

“Özellikle Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, Sanayi Savunma Başkanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı iş birliğinde başlatılan ‘Siber Vatan Programı’na İpekyolu Kalkınma Ajansı olarak tığ dahi karışma olduk. Bu kapsamda sanal ve sayısal sistemlerimizin güvenliğini korumasını sağlayacak siber güvenlikçilere burada tek haftalık terbiye vereceğiz. Bu eğitimin zaman amacı, özellikle gençlerin yeni nesil mesleklere ilgi tanık tek dönemde sayısal mesleklerin öğrenilmesi. Bu nitelik, maharet ve kabiliyetlerle arkadaşlarımızın istihdam edilmelerini sağlamayı hedefliyoruz. Bu saha yeni tek saha. Eğitime sayı fazla ilgi aldık. Yaklaşık 350 referans geldi. Yapılan sınav neticesinde yaklaşık 28 kişi eğitime katılma hakkı kazandı.”

Akyılmaz, 40 saatlik beyin başarıyla tamamlayan kursiyerlere sertifika verileceğini, kursiyerlerin hem savunma sanayisi hem dahi sayısal su sistemlerine sahip kurumlarda siber güvenlikçi olarak görev alabileceklerini söyledi.

Adıyaman ve Kilis’te dahi terbiye düzenlenecek

Kursiyerlere BTK eğitmenleri tarafından web güvenliği, web atakları, web temelleri, internet siteleri, pasif ve etkin malûmat toplama, aygıt ve veri güvenliği, canlı kod analizi, kullanıcı adı ve şifreler gibi türlü konularda terbiye verildiğini müfit Akyılmaz, şöyle konuştu:

“Eğitimlerle kursiyerlerin siber güvenlik konusundaki malûmat, maharet ve niteliklerini henüz fazla artırmayı düşünüyoruz. Bundan sonraki dönemde yerde eğitimleri Adıyaman ve Kilis’te dahi düzenleyeceğiz. Eğitime Gaziantep’in sayılmazsa bile yaklaşık 10’a yakın kursiyerimiz geldi. Özellikle Antalya, Isparta, Burdur gibi Gaziantep’açınık uzak mesafedeki illerdeki gençlerin katılım sağlaması bizi sayı memnun etti. Bundan sonraki dönemlerde eğitimleri artırarak tüm gençlerimizin siber güvenlik hakkında malûmat edinmesi ve meslek edinebilecekleri altyapılarını oluşturmak istiyoruz.”

“Eğitimle kendimi geliştirip kazanım elde ettim”

Eğitime katılan Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü öğrencisi Büşra Yüzük ise eğitimin son basamak verimli olduğunu belirterek, “Sahada olamadım ama sanalda olmak istiyorum. Çok güzel tek terbiye. Herkese tavsiye ediyorum. Eğitimle kendimi geliştirip kazanım elde ettim” dedi.

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilişim Güvenliği Bölümü mezunu Mehmet Nabi Arısaman ise eğitime Antalya’dan katıldığını anlatarak, “Daha önce dahi yerde beyin online platformunda almıştım. Eğitimin yüz yüze henüz etkili olacağını düşündüm. Eğitimi temelden başlayıp ileriye götürmeyi düşünüyorum. Ülkemizde dahi siber güvenliğin henüz sayı ileri taşınabileceğini düşünüyorum zira siber güvenlikçi açığı var. Biz dahi siber alemde polislik yapmış olacağız” niteleyerek konuştu.

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi mezunu Sinen, 13 yıl uluslararası otomotiv şirketlerinin AR-GE biriminde çalıştı. Daha sonra sayı sevdiği öğretmenlik mesleğini yapmaya karar veren Sinen, 2020’dahi Ağaçören Şehit Menderes Taşkale Çok Programlı Anadolu Lisesine atandı.

Sinen öğüt sırasında öğrencileriyle elektrikli vasıta yapmaya karar verdi. Araç 3 ayda tamamlandı.

Mahmut Sinen, elektrikli vasıta yapma fikrinin geçen yıl öğrencileriyle batarya teknolojileri ve elektrikli vesait üzerine sohbet ederken ortaya çıktığını söyledi.

İlk başdu işlik küçük ölçekte olduğu için ayakçak pek inanmadığını tamlayan Sinen, şunları anlattı:

“Atölyenin kapısından tek gün elektrikli araçla girip çıkacağım dedim ve sonunda vasıta projemiz başladı. İlk başdu aracımızı tasarladık ve mart ayında ilk kaynağımızı yaptık. Arabamız tamamen geri tahavvül malzemelerinden. Arabanın şasesi metal atıklardan, koltukları kullanılmayan okul sıraları ve tekerleri dahi el arabasından. Aracımız saatte 60 kilometre hıza çıkabiliyor yalnız tığ 30 kilometre ile sınırlandırdık. Tek şarjla 40 kilometre gidebiliyor ve 300 kilogram yük taşıyabiliyor.”

Sinen, uzlaştıran çalıştırabilmek için eski çalıştığı şirketten yüksek çekiş gücüne sahip motor tedarik ettiklerini söyledi.

48 volt elektrik üretebilmek için 4 jel akü kullandıklarını ifade fail Sinen, “Akülerimiz ev elektriğinde 5 saatte tamamen doluyor. 3 vitesli aracımıza hız sabitleyici koyduk. Kornamız ve il sistemiyle aracımızı tamamladık. Bu yılki öğrencilerimizle geri vites lambası ve sinyalleri yapmaya çalışıyoruz” niteleyerek konuştu.

“Aracı görenler güzel tepkiler veriyor”

Sinen, uzlaştıran 4 kişinin rahatlıkla binebileceği şekilde tasarladıklarını belirtti. Aracın tüm yollarda ve meyyal arazilerde rahatlıkla hareket edebildiğini müfit Sinen, şunları kaydetti:

“Aracı görenler güzel tepkiler veriyor. İmkanlarımız arttığı sürece henüz iyilerini yapacağız. Dünyada içildikten fosil yakıtlı araçların zamanı toldı. Yakın tek gelecekte elektrikli vesait her yerde olacak. Bu süreçte bizler kendi imkanlarımızla küçücük tek atölyede elektrikli vasıta ürettik. Öğrencilerime her zaman ‘neyin imkansız olduğuna sizler karar vereceksiniz’ diyorum. Bizler için kısa süre önce elektrikli vasıta imkansızdı, şimdi okulun bahçesinde öğrencilerimle beraberce araçla geziyoruz.”

Sinen, “Ağaçören Elektron” ismini verdikleri aracın ilim fuarlarına ve türlü festivallere götürdüklerini, araca ilgiden memnun kaldıklarını sözlerine ekledi.

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

TEKNOFEST’ten yapılan tanımlamaya göre, toplam 210 1000 TL ödülü olan yarışma kapsamında özel gereksinimli bireylerin akademik, sosyal ve mesleki hayatlarında karşılaştıkları zorlukları asgari seviyeye düşürecek nitelikte sürdürülebilir icraat ile yaşam alanlarının kolaylaştırılması hedefleniyor.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın “2030 Engelsiz Yaşam” vizyonu doğrultusunda geçen yıl harekete geçen TEKNOFEST, toplumun tamamıyla bütünleşmeyi amaçladığı yarışma kapsamında özellikle sağlık, terbiye, özgür yaşam, yıkım ve insani bakımdan birden ahval için tamamen erişilebilirliği sağlayan proje ve fikirleri yarıştırıyor.

Engellerin ortadan kalktığı tek çevre için teknoloji üretiyorlar

Bireylerin fiziksel yetenekleri ne olursa olsun herkesin henüz iyi tek yaşam sürmesine yardımcı olmak için sosyal sorumluluk bilinciyle hareket fail gençler, yarışma kapsamında henüz yaşanabilir tek çevre için teknoloji üretiyor

TEKNOFEST teknoloji yarışmaları kapsamında plânlı yarışmada, bireylerin eşit tek şekilde potansiyellerini gerçekleştirebildikleri toplumsal hayatı kapsayıcı yaklaşımlar izlenerek engelsiz yaşama dayanak teknolojisinde gelişmeler sağlanıyor.

Engelsiz yaşama dayanak sağlayan fikirlerini teknolojiyle bütünleştiren yarışmacılar, her alanda erişilebilirliği önceleyerek özgün, yerli ve milli kaynaklar vasıtasıyla projelerini hayata geçiriyor.

Teknoloji odaklı yaklaşımlar ile engellerin azaltıldığı ve herkes için tamamen erişilebilir konseptlerin uygulandığı yarışmaya son referans tarihi 30 Kasım olarak belirlendi.

Sosyal yaşamda engelsiz projeler

Yarışma kapsamında başvuruda bulunacak öğrencilerden özel gereksinimleri olan bireylerin akademik, sosyal ve mesleki hayatlarında karşılaştıkları zorlukları asgari seviyeye düşürecek nitelikte fikir ve icraat bekleniyor. Yarışmaya, Türkiye ve yurt sayılmazsa öğrenim gören tüm ilköğretim, ortaokul, lise (açık öğretim karışma) ve üniversite öğrencileri (lisans, ön lisans, yüksek lisans, basamak ve açık öğretim karışma) ve mezunlar katılabiliyor.

Cumhuriyetin 100’üncü yılında İzmir, Ankara ve İstanbul’bile düzenlenecek TEKNOFEST, coşkusunu üçe katlıyor. TEKNOFEST teknoloji yarışmaları, 2023’te 41 ana yarışma 102 abaşo kategoride düzenleniyor. TEKNOFEST’te yarışmalara katılmak için başvurular web sitesi üzerinden yapılıyor.

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

Sosyal medya platformu Twitter, tek süredir dondurduğu aylık 8 abd karşılığı mavi onay rozeti satışını yeniden başlatacak. Bunun yanı sıra şirket, onaylı “kıymetli” ve “gri onay” işaretlerini dahi kullanıcıların hizmetine sunacak.

Elon Musk tek tweet’te “Şirketler için kıymetli, hükümetler için gri, bireyler için mavi rozet (ünlüler ya bile olumsuzlama). Acı verici ama gerekli” dedi.

Musk, onaylanan tüm hesapların, kontrol etkinleştirilmeden önce manuel olarak doğrulanacağını söyledi.

Sorry for the delay, we’re tentatively launching Verified on Friday next week.

Gold check for companies, grey check for government, blue for individuals (celebrity or not) and all verified accounts will gökyeşitözü manually authenticated before check activates.

Painful, hayvanların necessary.

— Elon Musk (@elonmusk) November 25, 2022

Başka tek tweet’te “Bireyler, tek kuruluş tarafından doğrulanırsa, tek kuruluşa ilgili olduklarını göstermek için ikincil tek küçük logoya sahip olabilirler” tekbencilik Musk, önümüzdeki hafta henüz uzun tek makale yapacağını bile sözlerine ekledi.

Şirket, kısa süre önce duyurduğu 8 dolarlık mavi çek abonelik hizmetini, sahte hesapların çoğalması nedeniyle duraklatmış ve aranan mavi çek abonelik hizmetinin 29 Kasım’bile yeniden başlatılacağını söylemişti .

Mavi onay işareti henüz önce politikacıların, ünlü şahsiyetlerin, gazetecilerin ve başka tanınmış kişilerin tasdikli hesapları için ayrılmıştı.

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 2020’dahi çevre boyutlarında 10 milyon insan kanserden yaşamını yitirdi ve yaklaşık 6 ölümden akraba kanser sebebiyle gerçekleşti.

Kansere karşı yeni yöntem: CAR-T hücre tedavisi

CAR-T hücre tedavisi, kanserle savaşta patika fatih tek yöntem olarak karşılanıyor. Dünyada ve Türkiye’dahi sayı merkez yerde tedaviyi geliştirmek için çalışmalarını sürdürüyor. Üsküdar Üniversitesi Transgenik Hücre Teknolojileri Merkezi (TRGENMER) dahi onlardan akraba.

TRGENMER Direktörü Dr. Cihan Taştan, “Kansere karşı uzun yıllardır kullanılan klasik kemoterapi ilaçlarının yerine, içildikten genetik çalışmaların gelişmesiyle alık ilaç veya yaşayan ilaç dediğimiz yöntemler geliştirildi. Bu yöntemler son yıllarda FDA veya EMA onayı alarak insanlara uygulanabilir hale geldi” niteleyerek anlatmaya başlıyor.

Kişiselleştirilmiş kanser tedavisi

Taştan, geliştirdikleri CAR-T hücre tedavisi içinse şunları söylüyor:

“Kansere karşı geliştirdiğimiz Car-T hücre tedavisi kişiselleştirilmiş ve kanseri tanıyıp öldürebilme özelliğine sahip. Klasik kanser tedavilerine nazaran henüz spesifik, hedefe yönelik öldürmesinden dolay hastanın tek kerede eksiksiz kanserini öldürebilecek potansiyele sahip. Bu bile hastanın tamamıyla kanserden kurtulabilmesi ümidini doğuruyor.”

CAR-T hücre tedavisi nasıl uygulanıyor?

CAR-T hücreleri aslında genetiği değişik muafiyet sistemi hücreleri. Taştan ile yerde yöntemin nasıl uygulandığını konuşuyoruz. Ortaya kaynak en geniş resim şöyle:

İnsanların vücudunda bağcıklı sağlıklı muafiyet hücreleri alınıyor, T hücreleri ayrıştırılıyor, hücrelerin genetiği geliştiriliyor, genetiği değişik ve içildikten birer yaşayan ilaç haline gelmiş T hücreleri çoğaltılıp hastaya veriliyor. Ve CAR-T hücreleri görevine başlıyor.

[Fotoğraf: Getty Images]

Hangi kanser türlerinde uygulanabiliyor?

CAR-T hücre tedavisi onlarca farklı kanser türünde uygulanabiliyor. Taştan, şöyle anlatıyor:

“İlk aşamada onay saha ilaçlar kan kanseri diyebileceğimiz hematolojik kanserler üzerine geliştirildi. Hematolojik kanserler üzerinde yüzde 80’takt yukarı, kimileyin yüzde 100’açınık varan muvaffakıyet oranları elde edildi.

CAR-T hücre tedavi teknolojisinin ilk kahramanı Emily isimli tek eş. Ve yerde eş kemoterapi, radyoterapi gibi sayı klasik tedavi yöntemini almasına rağmen, içildikten son aşamada tüm umutlar kesilmişken, CAR-T hücre tedavisini alıyor ve 10 yıldır tamamıyla temiz olarak yaşamını sürdürüyor. Zaten yerde çalışmayla beraberce atlas her yerinde onlarca farklı kanser türünde alık yaşayan ilaçlar geliştirilmeye başlandı.”

Taştan ve ekibi, kan kanseri başdu olmak üzere sayı kanser türü üzerine çalışıyor:

“Bizim laboratuvar olarak geliştirdiğimiz ilk er hücreleri, ilerlemiş lenfoblastik lösemi dediğimiz, ALL kan kanseri hastalığına karşı. Onun sayılmazsa özellikle katı tümörlü kanserler, glioma, muhakeme kanserleri gibi hastalıklara bile yeni genetik tasarımlar geliştirdik. Bunlar arka arkaya kliniğe girecek yeni tedavi yöntemleri olacak.”

[Fotoğraf: Getty Images]

Hücrenin hafızası artırılıyor

Yapılan çalışmalarda kanserin nüksetmemesi ana amaçlardan akraba. Bu yüzden geliştirilen hücrelerde ‘hafıza hücre potansiyeli’ artırılıyor.

“Normalde er hücreleri üretebiliyoruz ve kanseri net olarak öldürebileceğimizi biliyoruz. Bu hücreleri hastaya verirken hem er hem hafıza hücresi olmasına uyanıklık gösterdik. Böylelikle ilk aşamalarda kanseri tamamıyla hastadan sildikten sonra, ileriki yıllarda hastanın tekrardan tek tedavi almaması için hafıza hücre potansiyelini artırarak uzun yıllar kanserden temizlenmiş tek hasta potansiyeli oluşturmayı düşünüyoruz.”

Temmuz 2023’te klinik icraat başlayacak

Taştan, tek yıllık çalışmadan sonra alık ve yaşayan hücreleri üreterek kanseri net olarak öldürebildiklerini söylüyor. Çalışmanın ikinci aşaması hayvanlar üzerinde uygulanıyor. Üçüncü rütbe ise 2023’te başlayacak:

“Üçüncü aşamayı 2023 Temmuz’unda planlıyoruz. Klinik aşamalara girip Türkiye’nin muayyen kanser türlerinde alık yaşayan ilaçları, yani bizim CAR-T hücre dediğimiz ilaçları kullanabileceği tek döneme girmiş olacağız.”

Türkiye’dahi yerde tedavinin üretilmesi neden önemli? Taştan, şöyle açıklıyor: 

“Türkiye’dahi özellikle genetik geçişli olan hastalıklar sayı fazla. Kanser hastalığı bile bunlardan akraba. Yurt sayılmazsa yerde tedavilerin muadilleri milyon dolara varan fiyatlarla alıyorlar. Biz bunları sayı henüz ucuza mal edebiliyoruz ve hastalara uygulamayı vaat ediyoruz. Bu bile önümüzdeki yıllarda Türkiye’yi sağlık alanında, kişiselleştirilmiş tedavi ve genetik tedaviler alanında önder ülkelerden akraba yapacak.”

Kurgu: Cihan Karaahmetoğlu

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.